2025-06-09
Współczesny styl życia sprawia, że coraz więcej czasu spędzamy w pomieszczeniach, przed ekranami komputerów, smartfonów i tabletów. Dlatego istotne jest, aby równoważyć wpływ długotrwałego korzystania z urządzeń elektronicznych poprzez regularne przebywanie na świeżym powietrzu.

Codzienna ekspozycja na naturalne światło ma ogromne znaczenie dla zdrowia naszych oczu, od wczesnego dzieciństwa, aż po późną dorosłość.

 

Naturalne światło to sojusznik dla naszego wzroku

Według badań naukowych, czas spędzany na zewnątrz wspiera nie tylko zdrowie fizyczne i psychiczne, ale także rozwój poznawczy, społeczno-emocjonalny i ogólne samopoczucie dziecka[1].

Z punktu widzenia zdrowia oczu, światło słoneczne zapobiega nadmiernemu wydłużaniu się gałki ocznej. To właśnie ów proces rozrostu oka jest głównym mechanizmem rozwoju krótkowzroczności, która według prognoz do 2050 roku może dotyczyć nawet połowy populacji świata[2].

Naturalne światło słoneczne stymuluje produkcję substancji zwanej dopaminą, czyli neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za regulację procesów w mózgu. Dopamina odgrywa również  kluczową rolę w optymalnym rozwoju gałki ocznej. Jej niedobór sprawia, że oko rośnie zbyt szybko, co prowadzi do nieprawidłowego skupienia obrazów na siatkówce. Cały ten proces skutkuje rozwojem krótkowzroczności - tłumaczy Sylwia Kijewska, optometrystka, ekspertka Hoya Lens Poland.

Światło dzienne wspiera profilaktykę krótkowzroczności oraz pomaga chronić oczy przed innymi schorzeniami, dlatego tak ważne jest, aby każdego dnia spędzać czas na świeżym powietrzu. Naturalne światło pełni rolę sprzymierzeńca zdrowego widzenia przez całe życie. Warto o tym pamiętać zarówno w przypadku dzieci, których wzrok dopiero się rozwija, jak i dorosłych, którzy chcą jak najdłużej cieszyć się dobrą jakością widzenia.

Zdrowie oczu a aktywność fizyczna

Codzienna, nawet niewielka aktywność fizyczna to nie tylko sposób na lepsze samopoczucie i kondycję, ale także realna korzyść dla zdrowia oczu. Wspiera funkcjonowanie całego układu wzrokowego, poprawiając krążenie krwi, zmniejszając stany zapalne oraz regulując ciśnienie wewnątrzgałkowe[3].

Jeszcze więcej korzyści przynosi ruch na świeżym powietrzu, który łączy wysiłek fizyczny z ekspozycją na światło dzienne. Badania potwierdzają, że przebywanie na zewnątrz przez co najmniej dwie godziny dziennie może zmniejszać ryzyko wystąpienia i progresji krótkowzroczności[4]. Kluczowe jest jednak, by aktywność angażowała wzrok do patrzenia w dal, a nie była kolejną okazją do korzystania z ekranu. Siedzenie na ławce w parku ze smartfonem w dłoni nie daje oczom wytchnienia - nawet jeśli fizycznie jesteśmy „na zewnątrz".

Długotrwałe korzystanie z urządzeń z niewielkim ekranem, często trzymanym bardzo blisko oczu, może przyczyniać się do pogłębiania wad wzroku, a także prowadzić do problemów z widzeniem obuocznym. Dlatego zwiększenie czasu przeznaczanego na aktywności na zewnątrz powinno być równoznaczne ze zmniejszeniem ilości czasu spędzanego przed ekranami - twierdzi Sylwia Kijewska, optometrystka, ekspertka Hoya Lens Poland. Pamiętajmy, że w normalnych warunkach nasze oko mruga około 15 razy na minutę, co jest gwarancją odpowiedniego nawilżenia spojówki i rogówki. W trakcie pracy przy komputerze liczba ta spada poniżej 10, a podczas używania telefonu czy tabletu nawet do 6-8 mrugnięć na minutę. Ma to realny wpływ na podrażnienie narządu wzroku - dodaje optometrystka.

Jak aktywność fizyczna to...

Najlepiej sprawdzają się formy aktywności, które angażują całe ciało i pozwalają oczom odpoczywać, patrząc w dal. Co ważne, nie muszą to być intensywne treningi. Kluczowe są regularność, różnorodność i... wspólnie spędzony czas.

Rodzinne spacery, przejażdżki rowerowe, zabawy z piłką, frisbee, wspinaczki na placu zabaw czy obserwowanie przyrody - to tylko przykłady działań poprawiających kondycję i wspierających zdrowie oczu. To również doskonały sposób, by ograniczyć pracę przed ekranami, zacieśniać więzi z bliskimi i budować dobre nawyki.

Jedno dziecko woli biegać, inne wspinać się, a rodzic może w tym czasie wybrać spokojny marsz, rozciąganie czy nordic walking. Niezależnie od tego, na co się zdecydujemy, każdy wybór przynosi realne korzyści dla wzroku i ogólnego samopoczucia. Ruch nie powinien być obowiązkiem, lecz przyjemnością, do której chce się wracać, zwłaszcza gdy daje radość całej rodzinie.

Nie można zapominać o ochronie oczu przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych

Choć naturalne światło dzienne odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu wzroku, zbyt duża ekspozycja na promieniowanie UV może prowadzić do uszkodzenia siatkówki oraz innych struktur oka.

Warto wiedzieć, że dzieci są bardziej narażone na szkodliwe działanie promieniowania UV niż dorośli. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, ich źrenice są naturalnie większe, co oznacza, że do wnętrza oka dociera więcej światła. Po drugie, ich soczewki wewnątrzgałkowe są bardziej przezierne, co pozwala promieniom UV łatwiej przenikać do siatkówki[5]. Dodatkowo, badania wskazują, że większość całkowitej ekspozycji na promieniowanie UV ma miejsce przed ukończeniem 21. roku życia[6]. Wszystko to sprawia, że dziecięce oczy potrzebują szczególnej troski i ochrony, zwłaszcza jeśli aktywność fizyczna na świeżym powietrzu ma być elementem codziennej rutyny.

Jaką ochronę wybrać?

•  okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV - to podstawowa forma ochrony przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Warto wybierać modele, posiadające oznaczenie UV400 lub informację o 100% ochronie przed UV;
• nakrycia głowy i kapelusze - pełnią funkcję dodatkowej osłony, zacieniając twarz i okolice oczu oraz ograniczając bezpośrednią ekspozycję na słońce. Czapki z daszkiem czy kapelusze to praktyczny, a także stylowy element naszego stroju.

W przypadku dzieci z krótkowzrocznością, zwłaszcza tych objętych terapią atropiną, może pojawić się światłowstręt, który może ograniczać chęć przebywania na świeżym powietrzu[7]. Dlatego tak ważne jest, aby okulary, które noszą, nie tylko spowalniały postęp wady wzroku, ale również skutecznie chroniły przed promieniowaniem UV i zapewniały komfort widzenia w intensywnym świetle. Idealnym rozwiązaniem, które łączy te potrzeby, jest zastosowanie okularów z soczewkami fotochromowymi. Soczewki tego typu automatycznie dostosowują się do natężenia światła słonecznego - w pomieszczeniach są całkowicie przejrzyste, a na zewnątrz przyciemniają się do poziomu tradycyjnych okularów przeciwsłonecznych. To wygodne rozwiązanie, które zapewnia dzieciom komfort widzenia w każdych warunkach i eliminuje konieczność zmiany okularów.

Wzrok lubi światło i ruch

Dbanie o wzrok dziecka i własny to nie tylko kwestia regularnych badań okulistycznych, ale przede wszystkim codziennych, świadomych wyborów. Włączanie do planu dnia aktywności na świeżym powietrzu, ograniczanie czasu spędzanego przed ekranami oraz stosowanie skutecznych form ochrony przeciwsłonecznej to codzienna inwestycja w zdrowie oczu.

---

[1] S. Scott, T. Gray, J. Charlton, S. Millard, The Impact of Time Spent in Natural Outdoor Spaces on Children's Language, Communication and Social Skills: A Systematic Review Protocol, Int J Environ Res Public Health. 2022 Oct; 19(19): 12038. 

[2] Holden B.A., Fricke T.R., Wilson D.A., Jong M., Naidoo K.S., Sankaridurg P., Wong T.Y., Naduvilath T.J., Resniko_ S. Global Prevalence of Myopia and High Myopia and Temporal Trends from 2000 through 2050. American Academy of Ophthalmology. 05/2016, vol.123, no. 5, p.1036-1042. https://doi.org/10.1016/j.ophtha.2016.01.006

[3]  R. Mukamal, Could Exercise Help Prevent Eye Damage? American Academy of Ophthalmology. 04/2025. https://www.aao.org/eye-health/news/exercise-may-slow-prevent-eye-disease-study-finds

[4] A.N. French, R.S. Ashby, I.G. Morgan, K.A. Rose. Time outdoors and the prevention of myopia. Exp Eye Res. 2013 Sep; 114: 58-68.

[5] Zapobiegaj ślepocie. Oczy dzieci są bardziej podatne na długotrwałe uszkodzenia spowodowane promieniami UV. 2011. Treść dostępna na: https://preventblindness.org/childrens-eyes-aremore-susceptible-to-long-term-damage-from-uvrays/(Data ostatniego dostępu: 28/03/2023). 

[6] Światowe Towarzystwo Okulistyki Dziecięcej i Zeza (WSPOS). Uzgodnione stanowisko w sprawie ekspozycji na światło słoneczne i wzrok dzieci. 2016. Dokument dostępny pod adresem: https://www.wspos.org/wspos-sunlight-exposurechildrens-eyes-consensus-statement/(Data ostatniego dostępu: 09/04/2024). 

[7] Gong Q, Janowski M, Luo M, et al. Efficacy and Adverse Effects of Atropine in Childhood Myopia: A Meta-analysis. JAMA Ophthalmol. 2017;135(6):624-630. 

Nadesłał: Andżelika Kostewicz