2024-10-21
Zespół Aspergera to zaburzenie neurorozwojowe, często uznawane za łagodniejszą formę autyzmu. Szacuje się, że dotyka ono około 4% populacji na całym świecie, a jego objawy mogą być różne u każdej osoby.

Zespół Aspergera po raz pierwszy został opisany w 1944 roku przez austriackiego psychiatrę Hansa Aspergera. W swojej pracy zatytułowanej „Psychopatia autystyczna okresu dzieciństwa” opisał dzieci, które rozwijały się w sposób nietypowy. Choć badania Aspergera zyskały szerokie uznanie dopiero w latach 70., to Lorna Wing przyczyniła się do popularyzacji terminu „zespół Aspergera” i wyodrębniła kluczowe cechy tego zaburzenia, takie jak:

• brak empatii,
• trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych,
• stereotypowe wzorce mowy,
• ograniczona komunikacja werbalna,
• wąskie zainteresowania i sztywne wzorce zachowań,
• niska koordynacja ruchowa,
• silne przywiązanie do rutynowych działań,
• prawidłowy rozwój mowy,
• brak opóźnień w rozwoju intelektualnym.

Zmiany w klasyfikacji zespołu Aspergera

Choć w Polsce wciąż korzysta się z klasyfikacji ICD-10, nowsza wersja ICD-11 zastąpiła termin „zespół Aspergera” pojęciem „zaburzenia ze spektrum autyzmu”. Zmiana ta dotyczy jedynie nazewnictwa, co oznacza, że osoby z tym zaburzeniem wciąż potrzebują wsparcia, mimo że terminologia się zmieniła. W amerykańskim systemie DSM-5 również zrezygnowano z użycia terminu „zespół Aspergera”.

Zespół Aspergera - zaburzenie czy choroba?

Choć „zespół Aspergera” przez lata figurował w klasyfikacjach medycznych, nie jest traktowany jako choroba, ale jako zaburzenie neurorozwojowe. Osoby z tym zespołem funkcjonują w specyficzny sposób ze względu na odmienną pracę ich mózgu.

Zespół Aspergera a autyzm

Zgodnie z ICD-10, autyzm to zaburzenie rozwojowe, charakteryzujące się opóźnieniem lub nieprawidłowym rozwojem, który ujawnia się przed ukończeniem trzeciego roku życia. Diagnostyka autyzmu obejmuje trzy główne obszary: interakcje społeczne, komunikację oraz powtarzalne wzorce zachowań.

Zespół Aspergera uznawany jest za łagodniejszą formę autyzmu, w której zazwyczaj nie występują opóźnienia w rozwoju językowym. Osoby z zespołem Aspergera, podobnie jak osoby ze spektrum autyzmu, mogą mieć trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji, choć zazwyczaj wykazują większe zainteresowanie kontaktami społecznymi.

Jakie są objawy zespołu Aspergera u dzieci i dorosłych?

Pierwsze symptomy zespołu Aspergera mogą być zauważalne już w dzieciństwie. Do charakterystycznych objawów należą:

• trudności z rozpoznawaniem i rozumieniem emocji innych osób,
• problemy z wyrażaniem własnych uczuć,
• brak umiejętności pracy w grupie,
• powtarzalne zachowania,
• silne przywiązanie do rutyny,
• nietypowe zainteresowania nieadekwatne do wieku dziecka,
• posługiwanie się językiem o wyższym poziomie złożoności niż rówieśnicy.

Zespół Aspergera nie ustępuje z wiekiem, a jego objawy mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie dorosłych. Dorośli z tym zaburzeniem często:

• doświadczają trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych,
• preferują rutynę,
• mogą mieć problemy z rozumieniem sarkazmu, ironii czy metafor,
• wykazują ograniczoną zdolność do zarządzania swoimi emocjami, co może prowadzić do frustracji,
• często wyróżniają się wyjątkową zdolnością do koncentracji na wybranych tematach.

Przyczyny zespołu Aspergera

Choć przyczyny zespołu Aspergera nie są w pełni poznane, badacze wskazują na kilka czynników ryzyka, takich jak:

• genetyka,
• płeć (zespół Aspergera częściej występuje u chłopców),
• ekspozycja na toksyczne substancje w czasie ciąży,
• przedwczesny poród,
• infekcje wirusowe po urodzeniu.

Proces diagnozy i metody terapeutyczne

Diagnoza zespołu Aspergera jest procesem złożonym, który obejmuje rozmowę z rodzicami, obserwację dziecka oraz analizę opinii osób z jego otoczenia. W diagnostyce często wykorzystuje się narzędzia, takie jak ADOS-2, które pomagają ocenić objawy autyzmu.

Terapia dla osób z zespołem Aspergera opiera się głównie na podejściach behawioralnych, treningu umiejętności społecznych oraz psychoedukacji. Dla dorosłych często zalecana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która pomaga w zrozumieniu własnych emocji i rozwijaniu umiejętności społecznych.

Życie z zespołem Aspergera - wyzwania i możliwości

Osoby z zespołem Aspergera mogą napotykać różnorodne trudności w życiu codziennym, ale dzięki odpowiedniemu wsparciu mogą prowadzić pełne i satysfakcjonujące życie. Choć mogą mieć trudności z relacjami społecznymi, ich wyjątkowe zainteresowania i umiejętności mogą być atutem w pracy, szczególnie w środowisku, które oferuje jasne i dobrze zorganizowane struktury.

Nadesłał: redakcja