2025-08-05
W Uniwersyteckim Centrum Klinicznym WUM rozpoczęto pionierski program oceny bezpieczeństwa i efektywności implantacji cewników PICC przez wyspecjalizowany, pielęgniarski zespół dostępu naczyniowego pod nadzorem lekarzy. Inicjatywa ta jest pierwszym tego typu projektem w Polsce.

Mniej powikłań, szybsze leczenie, oszczędność czasu i kosztów

W krajach Europy Zachodniej, takich jak Hiszpania, Włochy, Czechy czy Wielka Brytania, to właśnie personel pielęgniarski – odpowiednio przeszkolony i pracujący w interdyscyplinarnych zespołach – zakłada zarówno cewniki pośrednie (ang. Midline Catheters), jak i PICC. Badania międzynarodowe pokazują, że skuteczność tych procedur realizowanych przez pielęgniarki wynosi od 90 do 99%. Dodatkowo takie rozwiązanie skraca czas oczekiwania pacjenta na zabieg nawet o 40% i znacząco redukuje ryzyko powikłań, w tym zakażeń czy odmy opłucnowej.

„Musimy mieć świadomość, że każdy cewnik naczyniowy – niezależnie od rodzaju – wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań. Dotyczy to zarówno popularnych, krótkich kaniul obwodowych, jak i cewników centralnych. Dlatego kluczowe jest indywidualne podejście do pacjenta i dobór najbardziej odpowiedniego dostępu naczyniowego – takiego, który z jednej strony umożliwi bezpieczne podawanie leków, a z drugiej zminimalizuje ryzyko powikłań związanych z jego utrzymywaniem. Cewniki PICC stanowią jedną z dostępnych opcji, szeroko stosowaną na świecie, ale w Polsce wciąż wykorzystywaną zbyt rzadko. Jedną z przyczyn jest przestarzała wycena tej procedury przez NFZ, która w praktyce ogranicza dostęp do tego rozwiązania wielu pacjentom, mimo że mogliby z niego realnie skorzystać” – mówi dr Maciej Latos, prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Infuzyjnego i reprezentant Polski w Global Vascular Access Network (GloVANet), międzynarodowej radzie ekspertów zrzeszających klinicystów z całego świata.

„Z dotychczasowych danych oraz międzynarodowych doświadczeń wynika, że umożliwienie personelowi pielęgniarskiemu wykonywania procedury wprowadzania PICC znacząco poprawia bezpieczeństwo pacjentów, skraca czas rozpoczęcia terapii i zwiększa efektywność całego systemu. Nasze pierwsze obserwacje pokazują, że to skuteczne i bezpieczne rozwiązanie – pod warunkiem odpowiedniego szkolenia i współpracy zespołowej” – dodaje dr Latos.

PICC – nowoczesna i mniej inwazyjna alternatywa

Cewniki PICC, zakładane przez żyły obwodowe ramienia – to bezpieczna alternatywa dla tradycyjnych cewników centralnych wprowadzanych do żyły centralnej. Zabieg przeprowadzany jest pod kontrolą USG, co minimalizuje ryzyko powikłań i zwiększa komfort pacjenta. Co istotne, z tej formy terapii mogą korzystać również pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia, co nie zawsze jest możliwe w przypadku klasycznego cewnika centralnego.

„Taki model opieki jest nie tylko zgodny z międzynarodowymi standardami, jak Infusion Therapy Standards of Practice, ale też korzystny z punktu widzenia organizacji pracy szpitala. Cewnik PICC nie tylko wprowadzany, ale także obsługiwany przez dedykowany zespół pielęgniarski to mniejsze koszty, większa dostępność procedury i większa satysfakcja pacjenta” – dodaje dr n. med. i n. o zdr. Maciej Latos.

Systemowe zmiany w zasięgu ręki

W Polsce trwają już prace nad rozszerzeniem kompetencji zawodowych pielęgniarek. Przy Ministerstwie Zdrowia powołano zespół ds. zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej, którego celem jest stworzenie ram prawnych i organizacyjnych dla nowych modeli opieki.

„To bardzo potrzebna inicjatywa. Potrzebujemy przestrzeni, w której eksperci z różnych środowisk wspólnie zaprojektują nowoczesny system opieki. W krajach, które już wdrożyły ten model, skuteczność sięga nawet 99%, a czas oczekiwania na zabieg skraca się średnio o 30–40%. To konkretna poprawa jakości leczenia, odciążenie lekarzy i racjonalizacja kosztów” – komentuje dr n. med. i n. o zdr. Andrzej Tytuła, wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych.

Nowy model opieki coraz bliżej

Badanie w Centralnym Szpitalu Klinicznym UCK WUM koordynowane jest przez dr. Bartosza Sadownika i dr. Macieja Latosa i prowadzone przez interdyscyplinarny zespół w skład którego wchodzą lekarze, specjaliści anestezjologii i intensywnej terapii oraz specjaliści pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki.

„W ocenie Autorów, wszelkie nowe rozwiązania kliniczne powinny być wdrażane w warunkach gwarantujących bezpieczeństwo pacjentów i personelu, z pełną odpowiedzialnością zawodową osób realizujących procedurę. Ich skuteczność i efektywność należy obiektywnie oceniać w ramach zaplanowanej ewaluacji. Działania podejmowane przez nasz zespół stanowią krok w  stronę europejskich standardów, opartych na optymalnym wykorzystaniu potencjału zespołów pielęgniarskich” - piszą dr Bartosz Sadownik i dr Maciej Latos w opublikowanym w European Journal of Infusion Nursing protokole badania, zarejestrowanym także w bazie ClinicalTrials.gov[1].

„Powiedzmy sobie szczerze: z medycznego punktu widzenia to badanie nie jest innowacyjne” -komentuje dr Maciej Latos. – Cewniki PICC są od lat z powodzeniem wprowadzane przez lekarzy i pielęgniarki w wielu krajach Europy i świata. Ich skuteczność i bezpieczeństwo zostały gruntownie przebadane w ciągu ostatnich dwóch dekad. Tym, co robimy inaczej, jest zbliżenie się do europejskich standardów poprzez powierzenie tej procedury wysoko wyspecjalizowanej i doskonale przygotowanej pielęgniarce - w trakcie badania - pod nadzorem lekarza specjalisty. Podczas zagranicznych staży, które odbyliśmy w ramach przygotowań do projektu, utwierdziliśmy się w przekonaniu, że jesteśmy na to gotowi. Warto podkreślić, że technicznie procedura – w elementach wymagających największych umiejętności– nie różni się istotnie od wprowadzania cewników pośrednich – dodaje. – Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego to nie tylko pionierski ośrodek, w którym wdrożono wykorzystanie cewników pośrednich, ale także miejsce, gdzie terapia z ich wykorzystaniem jest stosowana u każdego pacjenta ze wskazaniem do ich zastosowania. Obecnie dedykowany zespół pielęgniarski przeprowadza około 1500 takich procedur rocznie.”

„Od kilku lat konsekwentnie rozwijamy kompetencje zespołu pielęgniarskiego w zakresie dostępu naczyniowego – dodaje dr Latos. – Wprowadzamy rutynowo cewniki pośrednie, które są dziś integralną częścią naszej praktyki klinicznej poprawiając komfort pacjentów, oszczędzając czas personelu i długofalowe koszty związane z wielokrotnym wprowadzaniem krótkich kaniul obwodowych, a co za tym idzie - powikłaniami. Prowadzimy kursy, staże i programy szkoleniowe – zarówno dla pielęgniarek, jak i dla lekarzy – przekazując wiedzę i praktyczne umiejętności. UCK WUM jest dziś nie tylko pionierem, ale i realnym liderem w dostępach naczyniowych” – podkreśla dr Latos.

– Jeśli mamy wprowadzać zmiany w sposób bezpieczny i kompleksowy, nie ma innej drogi niż współpraca – od planowania, przez realizację, aż po podsumowanie każdej inicjatywy. Kluczowe jest działanie zespołowe, oparte na wiedzy i doświadczeniu specjalistów z różnych dziedzin, reprezentujących różne zawody medyczne, a w aspekcie dostępności - zmiana finansowania różnych typów dostępów naczyniowych, w tym cewników pośrednich i PICC – podsumowuje dr Maciej Latos.

Jeśli wyniki pilotażu WUM potwierdzą bezpieczeństwo i skuteczność procedury, projekt może przyczynić się do wdrożenia ogólnopolskiego modelu opieki opartego na interdyscyplinarnym podejściu i rozszerzeniu kompetencji personelu pielęgniarskiego. Dla pacjentów oznacza to przede wszystkim szybszy i łatwiejszy dostęp do leczenia – bez zbędnego czekania czy konieczności transportu do innych placówek. Cewniki PICC są potrzebne wielu chorym, którzy muszą przez dłuższy czas przyjmować leki – na przykład chemioterapię czy antybiotyki. To rozwiązanie przynosi korzyści wszystkim – pacjentom, personelowi i całemu systemowi ochrony zdrowia.

Nadesłał: poranek po http://www.prcn.pl/